İlmühaber çıkarmanın vergi avantajı
18 Aralık 2003

DÜNKÜ yazımızda, ‘‘Hisse Senedi Bastırmanın Vergi Avantajı’’ başlığı altında, anonim şirketlerin ‘‘hisse senedi’’ bastırmasının önemini ele almıştık.

Kısaca özetleyelim; anonim şirket ortağı olanlar, eğer ‘‘şirketin hisse senetleri varsa’’ ve bu hisse senetlerini iktisap (edinme) tarihinden itibaren ‘‘bir yıl’’ geçtikten sonra satarlarsa, satıştan doğan kazanç gelir vergisine tabi tutulmuyordu.

Ama, hisse senedi bastırılmamışsa, satışından doğan kazanç (iktisap tarihinden itibaren kaç yıl geçerse geçsin) gelir vergisine tabi tutuluyordu (GVK Mükerrer Md. 80/1).

BİR KOLAYLIK

Hisse senedi bastırmayan anonim şirketlere sağlanan bir kolaylık var. O da ‘‘geçici ilmühaber’’ ile ilgili…

Hisse senedi bastırmamış olan şirketlerin, ‘‘geçici ilmühaber’’ çıkarmaları halinde, ilmühabere dayalı satış da, hisse senedi satışı gibi nitelendirilmektedir.

Maliye Bakanlığı’nın 232 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yaptığı açıklamaya göre; geçici ilmühaberlerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde, ‘‘Gelir Vergisi Kanunu’nun, hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesine ilişkin hükümlerin uygulanması gerekiyor.’’

Bilmeyenler için açıklayalım, geçici ilmühaberler, anonim şirketler tarafından hisse senetlerinin yerini tutmak amacıyla çıkartılan menkul kıymetlerdir. Sahiplerine, genel kurul toplantılarına katılmak, oy kullanmak ve kár payı almak gibi pay sahipliği haklarını kazandıran ilmühaberler, ilgili anonim şirketçe, hisse senetleri düzenlenip ortaklara teslim edildiği anda, geçerliliğini kaybetmektedir.

KAPSAMI

İlmühaberler; hisse senetleri ile değiştirileceği ve onların yerine geçeceği için, biçim ve kapsam yönlerinden, tıpkı hisse senetleri gibi, düzenlenmek zorundadır. Hisse senetlerinin ne şekilde düzenleneceği ise, Türk Ticaret Yasası’nın 413. maddesinde belirlenmiştir.

İlmühaberlerin, hisse senetleri ile değiştirilmesi nedeniyle alınan hisse senetlerinin ‘‘iktisap tarihi olarak’’, ilmühaberlerin elde edildiği tarih gözönüne alınır.

Geçici ilmühaber çıkarmak için, herhangi bir kurumdan izin almaya gerek yoktur. Hisse senedine benzeyen bu ilmühaberler, herhangi bir matbaada bastırılabileceği gibi, bilgisayarda hazırlanıp çoğaltılması da mümkündür.

İlmühaberlerin, hukuken bir hüküm ifade edebilmesi, başka bir anlatımla hisse senedi gibi kabul edilebilmesi için, anonim şirketin yönetim kurulu başkanı ve bir üye tarafından imzalanıp, ortaklara ‘‘imza karşılığı’’ teslim edilmesi gerekir.

Vergi yasalarında sık sık yapılan düzenlemeler ve ilgili genel tebliğler, neredeyse herkesi ‘‘vergi uzmanı’’ olmaya zorluyor. Anonim şirket ortakları, yukarıdaki vergi avantajını önceden bilir ve buna göre hareket ederlerse, hisse satışı nedeniyle vergi ödemekten kaçınabilirler. Hisse senedi ya da ilmühabere tabi olmadan yapılan hisse satışlarından doğan kazanç gelir vergisine tabi tutulur.

Halka açık olmayan anonim şirketlerin, ‘‘hisse senedi’’ ya da ‘‘geçici ilmühaber’’ olayının üzerinde durmalarında yarar vardır.